GP:पंचास्तिकाय संग्रह-सूत्र - गाथा 49 - तात्पर्य-वृत्ति - हिंदी
From जैनकोष
अब गुण-गुणी के कथंचित् एकत्व को छोड़कर अन्य कोई भी समवाय नहीं है, ऐसा समर्थन करते हैं --
समवत्ती समवृत्ति, सहवृत्ति, गुण-गुणी के कथंचित् एकत्व होने से अनादि तादात्म्य सम्बन्ध है -- ऐसा अर्थ है । समवाओ जैनमत में वह ही समवाय है, दूसरा कोई भी परिकल्पित समवाय नहीं है । अपुधब्भूदो य गुण-गुणी के संज्ञा, लक्षण, प्रयोजन आदि का भेद होने पर भी प्रदेश-भेद का अभाव होने से वह ही अपृथग्भूतत्व कहलाता है । अजुदसिद्धा य दण्ड-दण्डी के समान भिन्न प्रदेश लक्षण युतसिद्धत्व का अभाव होने से वह ही अयुतसिद्धत्व कहलाता है । तम्हा उस कारण दव्वगुणाणं द्रव्य-गुणों के अजुदासिद्धित्ति अयुतसिद्धि है, कथंचित् अभिन्नत्व सिद्धि है -- ऐसा णिदिदट्ठं निर्दिष्ट है, कहा गया है ।
इस व्याख्यान में जैसे ज्ञान गुण के साथ अनादि तादात्म्य सम्बन्ध प्रतिपादित किया है, उसे उसीप्रकार जीव के साथ देख लेना चाहिए; तथा जो अव्याबाधरूप, असीम, अविनश्वर, स्वाभाविक, रागादि दोषों से रहित, परमानन्द एक स्वभाव-मय पारमार्थिक सुख है; तत्प्रभृति केवलज्ञान में अन्तर्भूत जो अनन्तगुण हैं, उनके साथ अनादि तादात्म्य सम्बन्ध का श्रद्धान करना चाहिए, ज्ञान करना चाहिए और उसीप्रकार समस्त रागादि विकल्पों के त्यागपूर्वक उसका ध्यान करना चाहिए-ऐसा अभिप्राय है ॥५६॥
इस प्रकार समवाय के निराकरण की मुख्यता से दो गाथायें पूर्ण हुईं ।