ग्रन्थ:रत्नकरंड श्रावकाचार - श्लोक 49
From जैनकोष
'चारित्रं' भवति । कासौ ? 'विरति' व्र्यावृत्ति: । केभ्य: 'हिंसानृतचौर्येभ्य:' ? हिंसादीनां स्वरूपकथनं स्वयमेवाग्रे ग्रन्थकार: करिष्यति । न केवलमेतेभ्य एव विरति :- अपि तु 'मैथुनसेवापरिग्रहाभ्याम्' । एतेभ्य: कथम्भूतेभ्य:? 'पापप्रणालिकाभ्य:' पापस्य प्रणालिका इव पापप्रणालिका आस्रवद्वाराणि ताभ्य: । कस्य तेभ्यो विरति: ? 'संज्ञस्य' सम्यग्जानातीति सञ्ज्ञ: तस्य हेयोपादेयतत्त्वपरिज्ञानवत: ॥४९॥
हिंसानृतचौर्येभ्यो, मैथुनसेवापरिग्रहाभ्यां च
पापप्रणालिकाभ्यो, विरति: संज्ञस्य चारित्रम् ॥49॥
टीका:
'चारित्रं' भवति । कासौ ? 'विरति' व्र्यावृत्ति: । केभ्य: 'हिंसानृतचौर्येभ्य:' ? हिंसादीनां स्वरूपकथनं स्वयमेवाग्रे ग्रन्थकार: करिष्यति । न केवलमेतेभ्य एव विरति :- अपि तु 'मैथुनसेवापरिग्रहाभ्याम्' । एतेभ्य: कथम्भूतेभ्य:? 'पापप्रणालिकाभ्य:' पापस्य प्रणालिका इव पापप्रणालिका आस्रवद्वाराणि ताभ्य: । कस्य तेभ्यो विरति: ? 'संज्ञस्य' सम्यग्जानातीति सञ्ज्ञ: तस्य हेयोपादेयतत्त्वपरिज्ञानवत: ॥४९॥
चारित्र का लक्षण
हिंसानृतचौर्येभ्यो, मैथुनसेवापरिग्रहाभ्यां च
पापप्रणालिकाभ्यो, विरति: संज्ञस्य चारित्रम् ॥49॥
टीकार्थ:
हिंसादि पापों के त्याग से चारित्र होता है । हिंसा, असत्य, चोरी, मैथुनसेवन और परिग्रह इनके स्वरूप का कथन ग्रन्थकार आगे करेंगे, क्योंकि ये पापरूप गन्दे पानी को बहाने के लिए गन्दे नालों के समान हैं, इसलिए हेय और उपादेय तत्त्वों के ज्ञाता इन पापों से विरक्त होते हैं ।