ग्रन्थ:रत्नकरंड श्रावकाचार - श्लोक 50
From जैनकोष
हिंसादिविरतिलक्षणं यच्चरणं प्राक्प्ररूपितं तत् सकलं विकलं च भवति । तत्र सकलं परिपूर्णं महाव्रतरूपम् । केषां तद्भवति ? अनगाराणां मुनीनाम् । किंविशिष्टानां सर्वसङ्गविरतानां बाह्याभ्यन्तरपरिग्रहरहितानाम् । विकलं परिपूर्णम् अणुव्रतरूपम् । केषां तद्भवति सागाराणां गृहस्थानाम् । कथम्भूतानाम् । कथम्भूतानाम् ? ससङ्गानां सग्रन्थानाम् ॥
सकलं विकलं चरणं, तत्सकलं सर्वसङ्गविरतानाम्
अनगाराणां विकलं, सागाराणां ससङ्गानाम् ॥50॥
टीका:
हिंसादिविरतिलक्षणं यच्चरणं प्राक्प्ररूपितं तत् सकलं विकलं च भवति । तत्र सकलं परिपूर्णं महाव्रतरूपम् । केषां तद्भवति ? अनगाराणां मुनीनाम् । किंविशिष्टानां सर्वसङ्गविरतानां बाह्याभ्यन्तरपरिग्रहरहितानाम् । विकलं परिपूर्णम् अणुव्रतरूपम् । केषां तद्भवति सागाराणां गृहस्थानाम् । कथम्भूतानाम् । कथम्भूतानाम् ? ससङ्गानां सग्रन्थानाम् ॥
चारित्र के भेद और उपासक
सकलं विकलं चरणं, तत्सकलं सर्वसङ्गविरतानाम्
अनगाराणां विकलं, सागाराणां ससङ्गानाम् ॥50॥
टीकार्थ:
हिंसादि पापों के त्याग-रूप लक्षण से युक्त जिस चारित्र का पहले वर्णन किया है वह चारित्र सकल और विकल के भेद से दो प्रकार का होता है । उनमें सकल-चारित्र परिपूर्ण महा-व्रत-रूप कहा है, जो बाह्य और आभ्यन्तर समस्त परिग्रह के त्यागी मुनियों के होता है । विकल-चारित्र देश-चारित्र-रूप है, जो पंच अणु-व्रत के धारक परिग्रह से सहित गृहस्थों के होता है ।